علل رویگردانی طبقات متوسط شهری و روستایی از رژیم محمدرضا شاه

در شرایطی که جامعه ایران در عرصه نوسازی و توسعه سیاسی-اقتصادی قرار دارد، حکومت به حمایت طبقات اجتماعی، خصوصا طبقه متوسط جدید نیازمند است . لذا جدی ترین و اساسی ترین معضل در راه توسعه و نوسازی، ناهمگونی و فقدان انسجام بین مردم و قدرت سیاسی است . مکانیسمهای شکل گیری طبقات اجتماعی و حضور فعال طبقه متوسط در تحولات سیاسی - اقتصادی در عرصه جهانی، ضرورت توجه به این طبقه اجتماعی را در ایران بیشتر می نماید. چرا که طبقه متوسط جدید اصولا خواهان نوسازی و توسعه است و همواره در حمایت و جانبداری از دولت توسعه خواه مشارکت و همکاری می کند. شناخت طبقه متوسط و فهم تئوریک از زمینه های مختلف جامعه شناسی ایران و بررسی ریشه های اجتماعی توزیع قدرت سیاسی و نقش طبقات و اقشار اجتماعی در ساختار سیاسی، پاسخگوی بسیار از سئوالات مطرح شده در حوزه اجتماعی ایران معاصر است . وجود شکاف بین دولت و طبقه متوسط جامعه از مباحث مهم اجتماعی ایران و از جمله عوامل سقوط رژیم محمدرضا پهلوی محسوب می شود. ایجاد نوعی تفاهم بین طبقه متوسط و حکومت به حل مشکلات اجتماعی کمک می کند و زمینه توسعه و نوسازی را در جامعه ایران فراهم می سازد. در بررسی روابط بین دولت و طبقه متوسط جدید سئوالاتی مطرح است که پاسخ به آنها راهگشای تصمیم گیرندگان در برنامه ریزی مناسب براساس ضرورتهای جامعه و نیاز آحاد ملت است . اگر طبقات اجتماعی بویژه طبقه متوسط به این باور نائل آیند که ساخت قدرت سیاسی جزیی از ماهیت وجودی خود آنهاست و بین آنها و قدرت سیاسی حایلی وجود ندارد در همکاری و مشارکت با دولت تردید نخواهند کرد. چنین احساس تعلقی بین مردم و رژیم گذشته وجود نداشت و همین امر موجب شد آن حکومت با وجود برنامه ریزی جهت توسعه و نوسازی کشور دچار شکاف فزاینده میان دولت و طبقات اجتماعی شود که به فروپاشی نظام انجامید. در این رساله سعی شده است به این سوالات پاسخ داده شود که: چرا طبقه متوسط جدید و دهقانان در روند مدرنیزه شدن به عنوان پایگاه رژیم شاه عمل نکردند و به درجات گوناگون به مععارضه با آن پرداختند؟ طبقات اجتماعی به ویژه طبقه متوسط جدید و طبقه دهقانان متوسط در فرایند نوسازی چگونه شکل گرفتند؟ مناطبع ویژگیها و مبانی اعتقادی طبقه متوسط جدید و دهقانان، و سهم هر یک در تحولات پیش از انقلاب اسلامی چه بوده است ؟ این رساله الگوی مناسبی برای توسعه سالم با مشارکت آحاد ملت ارائه می کند که می تواند به رغم افت و خیزهای که در شرایط نامساعد سیاسی و اقتصادی جهان امروز در عرصه بین المللی حاکم است حاوی درسهای مفیدی برای پی ریزی یک جامعه پویا و توسعه یافته اسلامی باشد.